از علت تا درمان خون در ادرار یا هماچوری

هماچوری چیست؟

هماچوری یک اصطلاح پزشکی برای وجود خون در ادرار است. چندین بیماری و شرایط متفاوت می‌تواند باعث ایجاد هماچوری شود. عفونت، بیماری کلیوی، سرطان و اختلالات خون از عوامل احتمالی هستند. خون ممکن است قابل مشاهده یا در مقادیر کم باشد که با چشم غیرمسلح دیده نشود.

هر مقدار وجود خون در ادرار می‌تواند علامت یک مشکل جدی سلامتی باشد، حتی اگر تنها یک‌بار اتفاق بیافتد. شما باید هر چه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کنید.

نادیده گرفتن هماچوری می‌تواند منجر به بدتر شدن شرایط و ایجاد وضعیت جدی مانند بیماری سرطان کلیه شود. دکتر شما می‌تواند با تجزیه و تحلیل و استفاده از ابزارهای تشخیصی، علل وجود خون در ادرار را تشخیص داده و سپس آن را درمان کند.1
 

انواع هماچوری

 

هماچوری آشکار

اگر خون کافی در ادرار وجود داشته باشد که رنگ آن صورتی یا قرمز شده یا دارای نقاط قابل مشاهده خون باشد، شما هماچوری نادر دارید.
 

هماچوری میکروسکوپی

هنگامی که با چشم غیرمسلح، خون را نمی‌بینید (زیرا مقدار آن بسیار کم است)، شما «هماچوری میکروسکوپی» دارید. فقط یک آزمایش که خون نمونه‌ای از ادرار در زیر میکروسکوپ می‌توان هماچوری میکروسکوپی را تائید کرد.1
 

علت هماچوری

تقریباً هر کس از جمله کودکان و نوجوانان می توانند گلبول های قرمز خون در ادرار داشته باشند.

عواملی که این امر را محتمل تر می کنند عبارتند از:
 

سن

بسیاری از مردان بالای 50 سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات دچار هماچوری می شوند.
 

عفونت ادراری

این ها زمانی اتفاق می افتند که باکتری ها از طریق مجرای ادرار وارد بدن شده و در مثانه تکثیر می شوند. علائم می تواند شامل یک فشار مداوم برای ادرار کردن، درد و سوزش ادرار و ادرار  با بوی بسیار تند باشد.


 

عفونت های کلیوی (پیلونفریت)

این موارد ممکن است هنگامی رخ دهد که باکتری ها از جریان خون به کلیه ها وارد می شوند یا از مجرای ادرار به کلیه ها منتقل شوند. علائم و نشانه ها غالباً مشابه عفونت مثانه است، اگرچه عفونت های کلیوی احتمالاً باعث ایجاد تب و درد نیز پهلو می شوند.
 

سنگ مثانه یا سنگ کلیه

مواد معدنی موجود در ادرار غلیظ گاهی بر روی دیواره های کلیه یا مثانه کریستال هایی تشکیل می دهند.

با گذشت زمان، بلورها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند.
 

پروستات بزرگ شده

غده پروستات، که دقیقاً زیر مثانه است و قسمت بالای مجرای ادرار را احاطه کرده است، غالباً با نزدیک شدن مردان به سن میانه، بزرگ می شود. سپس مجرای ادرار را فشرده می کند، و تا حدودی جریان ادرار را مسدود می کند.

علائم و نشانه های بزرگ شدن پروستات (هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) شامل اشکال در ادرار کردن، نیاز فوری یا مداوم به ادرار کردن، و یا خون قابل مشاهده یا غیر قابل مشاهده در ادرار است. عفونت پروستات (پروستاتیت) می تواند همه این  علائم و نشانه ها را ایجاد کند.
 

بیماری کلیوی

خون ریزی ادراری میکروسکوپی یک علامت شایع گلومرولونفریت، التهاب سیستم فیلتر کلیه است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک یا عمومی مانند دیابت یا بیماری قند  باشد، یا به خودی خود بروز کند. عفونت های ویروسی یا استریپ، بیماری عروق خونی (واسکولیت) و مشکلات ایمنی می توانند گلومرولونفریت را ایجاد کنند.
 

سرطان

خون ریزی قابل مشاهده در ادرار ممکن است نشانه پیشرفت سرطان کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متأسفانه ممکن است در مراحل اولیه که این سرطان ها قابل درمان هستند علامت یا علائمی نداشته باشید.
 

اختلالات ارثی

کم خونی سلول داسی شکل (نقص ارثی هموگلوبین در گلبول های قرمز) باعث خون در ادرار، هماچوری قابل مشاهده و غیر قابل مشاهده می شود. همچنین سندرم آلپورت، که بر روی غشای فیلتر در گلومرول کلیه ها تأثیر می گذارد، ممکن است که فرد دچار هماچوری گردد. 
 

آسیب کلیه

ضربه یا آسیب دیگر به کلیه های شما در اثر حادثه یا ورزش شدید می تواند باعث ایجاد خون قابل مشاهده در ادرار شود.
 

داروها

داروی ضد سرطان از جمله سیکلوفسفامید و پنی سیلین می تواند باعث خون ریزی در ادرار شود. در صورت مصرف ضد انعقاد خون مانند آسپیرین و هپارین رقیق کننده خون، هماچوری قابل مشاهده گاهی اوقات اتفاق می افتد.
 

ورزش سنگین

این اتفاق نادر است که ورزش های شدید منجر به خون ریزی قابل مشاهده شود علت این نوع خماچوری ناشناخته است. اگرچه هر کس بعد از تمرینات شدید، دچار خون ریزی ادراری شدید شود. اما دوندگان اغلب به هما چوری مبتلا می شوند اگر بعد از ورزش خون را در ادرار خود مشاهده کردید، تصور نکنید که این از ورزش است. به پزشکتان مراجعه کنید.
 

بیماری کلیه پلی کیستیک

نوعی اختلال ژنتیکی است که در آن بسیاری از کیست ها بر روی کلیه های فرد رشد می کنند.2
 

علائم ادرار خونی

در هماچوری آشکار به دلیل حضور گویچه‌های سرخ، رنگ ادرار به صورتی، قرمز یا قهوه‌ای (کولا) تغییر می‌کند. حضور اندک گویچه‌های سرخ هم برای قرمز شدن رنگ ادرار کفایت می‌کند. اگرچه خود خونریزی معمولاً دردناک نیست ولی عبور لخته‌های خونی از طریق ادرار می‌تواند دردناک باشد.

ادرار خونی معمولاً بدون نشانه‌ها و علایم دیگر اتفاق میفتد.3

 

زمان مراجعه به پزشک

هر گاه متوجه وجود خون در ادرار خود شدید، به دیدن پزشک بروید.

مصرف بعضی داروها مثل laxative Ex-lax و همچنین بعضی مواد غذایی مانند چغندر، روبارب و خانواده‌ی بری (berries) می‌تواند سبب قرمز شدن رنگ ادرار شود. اگر تغییر رنگ ادرار ناشی از مصرف داروها، مواد غذایی و ورزش کردن باشد، ممکن است پس از چند روز برطرف ‌شود.

ظاهر ادرار خونی با حالت عادی متفاوت است ولی شما شاید نتوانید به خوبی تفاوت‌های آن دو را بیان کنید. بهترین کار آن است که هر گاه ادراری قرمز رنگ مشاهده کردید، خود را به پزشک نشان دهید.3
 

ریسک‌فاکتورها

تقریباً همه‌ٔ افراد – از جمله: کودکان و نوجوانان – ممکن است در ادرار خود گویچه‌های سرخ داشته‌باشند. فاکتورهایی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
 

سن

بسیاری از مردان بالای ۵۰ سال به دلیل بزرگ شدن غده‌ی پروستات گهگاهی دچار هماچوری می‌شوند.
 

اخیراً دچار عفونت شدن

التهاب کلیوی پس از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی (post-infectious glomerulonephritis) یکی از علل اصلی وجود آشکار خون در ادرار کودکان می‌باشد.
 

سابقه‌ی فامیلی

اگر در فامیل‌تان سابقه‌ی بیماری یا سنگ‌های کلیوی داشته‌باشید، احتمالاً بیشتر مستعد خونریزی ادراری هستید.
 

مصرف داروهایی خاص

آسپرین، مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی و آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل آلتیلین به افزایش خطر خونریزی ادراری مشهورند.
 

ورزش سنگین

دوندگان مسیرهای طولانی به ویژه مستعد ابتلا به خونریزی ادراری ناشی از ورزش می‌باشند؛ در واقع گاهی این وضعیت را هماچوری دوندگان می‌نامند ولی هر کس که ورزش سنگین انجام دهد ممکن است به آن گرفتار شود.3

نحوه تشخیص هماچوری

اگر جهت تشخیص علل وجود خون در ادرار، به پزشک مراجعه کرده‌اید، سؤالات زیادی وجود دارد که باید پاسخ دهید (آنها می‌خواهند بدانند که اغلب وقتی ادرار می‌کنید، دردی را تجربه می‌کنید؟ آیا لخته‌های خون را مشاهده کرده‌اید؟ و چه داروهایی مصرف می‌کنید؟). دکتر شما از مقدار خون و زمان دیدن آن در طی ادرار، مطلع خواهد شد. سپس پزشک یک معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد و نمونه‌ای از ادرار را برای آزمایش درخواست می‌کند. تجزیه و تحلیل ادرار می‌تواند حضور خون و باکتری (در صورت عفونت) تائید کند.

پزشک شما ممکن است از تست‌های تصویربرداری نظیر سی تی اسکن، برای تشخیص دقیق‌تر استفاده کند. سیستوسکوپی روش تشخیصی دیگری است که در صورت نیاز، استفاده می‌شود. در این روش یک لوله کوچک دوربین‌دار، به مجرای ادرار و مثانه وارد می‌شود. با استفاده از دوربین، پزشک می‌تواند داخل مثانه و مجرای ادرار را بررسی کند تا علل وجود خون در ادرار را در شما تشخیص دهد.1
 

درمان هماچوری

بسته به شرایطی که باعث هماچوری شما می‌شود، درمان ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک‌ها برای پاک کردن عفونت ادراری، تجویز دارو برای کاهش بزرگ شدگی پروستات یا درمان موج ضربه‌ای برای شکستن سنگ مثانه یا کلیه باشد. در برخی موارد، هیچ درمان خاصی لازم نیست.1

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.pezeshket.com
3.www.moheb.com